قدمت غواصی در ایران

گویند که ژرف‌روی و غواصی که در جنوب ایران آن را صیف و صیافی می‌نامند به قرن‌ها قبل از میلاد برمی‌گردد. در دوران خشایارشاه، ایرانیان از غواصان برای بیرون کشیدن صندوقچه‌های طلا و جواهرات کشتی‌های غرق شده استفاده می‌نموده‌اند.

قرن‌ها قبل از میلاد، ساحل‌نشینان دریای پارس از این فن برای تحصیل مروارید استفاده می‌نموده‌اند.

دکتر تاکر ابوات در کتاب کینگدوم اف سی شل بدین طریق اشاره نموده‌است و ایرانیان را در زمره پیشگامان پایه‌گذاری صید و پرورش مروارید قلمداد نموده‌است.

در سندی دیگر، آپولونیوس فیلسوف یونانی ساکن رودز اشاره دارد که غواصان دریای پارس در حالی که ظرف کوچکی حاوی گیاهی خوشبو و تهییج کننده در دست داشتند به سمت صدف رفته و باعث می‌شدند تا صدف لب از لب بگشاید، سپس شاخه‌ای میان تهی را به میان آن فرو برده و مایه موجود را به بیرون می‌کشیدند و آن را به سطح آب آورده و در ظروفی آهنین قرار می‌دادند، البته آنان هیچگاه موفق به پرورش مرواریدهایی اینچنینی نشدند اما شیوه‌ای را بدین طریق بنیان نهادند.

اما در اشارت به ابزار غواصی آن دوران پر واضح است که در آن دوران به اتکای هوای محبوس شده در ششهای خود به عمق فرو رفته و باز می‌آمدند، روشی که هم اکنون نیز در پاره‌ای از جزایر دریای پارس چون لاوان و کیش و قشم کماکان پا بر جاست.

غواصی آزاد

یکی از روش‌های غواصی، غواصی آزاد می‌باشد که ورزشی بسیار سنگین و فرح‌بخش می‌باشد.

در این ورزش اولین هنر غواص، استفاده صحیح از شش‌ها در تنفس صحیح و حمل هوای کافی در غواصی می‌باشد.

در ابتدا این ورزش برای جستجوی مروارید در سطح دریا مورد استفاده قرار می‌گرفته‌ است،
ولی بعد پا به عرصه ورزش حرفه‌ای گذاشته باشگاه‌های ویژه‌ای برای این‌کار به‌وجود آمده‌اند.

تعریف سادهٔ این ورزش چنین است که شخصی به زیر آب شیرجه می‌رود و تنها هوایی که در اختیار دارد، هوای است که در شش‌های خود ذخیره کرده‌است. در واقع این ورزش در نوع خود، از قدیمی‌ترین ورزش‌های آبی جهان شناخته می‌شود که مثال بارز آن جستجوی مروارید است که در حدود چهار هزار سال پیش در دریای مدیترانه انجام می‌شد و اشخاص برای خارج کردن دانه‌های مروارید و یافتن صدف‌های مرواریددار، به اعماق مدیترانه شیرجه می‌رفتند و دقایقی چند را تنها با تکیه بر هوای ذخیره شده در شش‌های خود به جستجو برای مروارید می‌پرداختند.

در این پدیده قلب، سیستم گردش خون و عضلات انسان، همگی به گونه‌ای عمل می‌کنند تا اکسیژن را در بدن ذخیره کنند.

غواصی آزاد ورزشی پر رمز و راز است که به خصوص طی پنجاه سال گذشته توجه پژوهشگران و اهل علم را به خود جلب کرده‌است.

به نظر پزشکان در عمق بیشتر از پنجاه متر نگهداشتن نفس مساوی با مرگ است.

چرا که فشار آب در چنین عمقی باعث می‌شود تا قفسهٔ سینه و دنده‌ها مانند کاغذ مچاله شود.

اما امروز مشاهده می‌کنیم که غواصان آزاد به عمق دویست متری هم می‌روند.
گفته شود که این عمق حتی از عمقی که زیر دریایی‌ها در جنگ جهانی دوم توان رسیدن به آن را داشتند، بیشتر است.

آنچه باعث پیشرفت‌های اعجاب‌انگیز در این ورزش و توانایی‌های غواصان شده، تحقیقات درخشان فیزیولوژِی است که جمعی از پدیده‌های مختلف در رابطه با آب را در بدن کشف کرده‌است. تجهیزات مورد نیاز این ورزش یک جفت باله‌های غواصی (فین)، ماسک غواصی و لوله تنفس بر سطح آب (اسنورکل) می‌باشد.

غواصی اسکوبا (SCUBA)

نوعی از غواصی در زیر آب است که در آن، غواص با استفاده از مجموعه‌ای از وسایل که امکان تنفس در زیر آب را فراهم می‌آورد به تنفس در زیر آب و غواصی می‌پردازد. اسکوبا مخفف  self-contained underwater breathing apparatus به معنی «دستگاه خودکفای تنفس زیر آب» است.

سیلندر غواصی اسکوبا با گاز تنفسی (معمولاً هوای فشرده) پر شده‌است و اجازه می‌دهد تا غواص آزادی بیشتری در حرکت زیر آب در مقایسه با هوای تغذیه شده از سطح داشته باشد. همچنین در مقایسه با دیگر تکنیک‌های غواصی مانند حبس نفس و غواصی آزاد بسیار آسان تر است. نسبت به هدف از غواصی، معمولاً حرکت غواص در زیر آب توسط باله‌های شنا که به پا متصل شده‌است انجام می‌پذیرد اما از نیروهای محرکه دیگر نیز مانند وسایل نقلیه زیر آب و یا کشیدن غواص از سطح نیز استفاده می‌شود.

تنفس زیر آب

آب به طور معمول حاوی اکسیژن حل شده‌است که از آن ماهی‌ها و دیگر جانوران آبزی تمامی اکسیژن مورد نیاز خود را با جریان آبی که از آبششها عبور می‌کند استخراج می‌نمایند . انسان فاقد آبشش بوده و از همین رو بدون کمک دستگاه‌های خارجی قابلیت باقی‌ماندن در زیر اب را ندارد. اگر چه امکان پر کردن مصنوعی ریه‌ها با یک مایع (تنفس مایع) برای برخی از موارد امکان‌پذیر است اما اندازه و پیچیدگی تجهیزات آن اجازه نمی‌دهد تا کاربرد عمومی داشته باشد و فقط برای کاربردهای پزشکی با تکنولوژی کنونی است.

آزمایشگران در غواصیهای اولیه به سرعت کشف کردند که تأمین هوا از سطح و تنفس آن در زیر آب به راحتی امکان‌پذیر نیست. زیرا علاوه بر فشار طبیعی اتمسفر، فشار آب نیز بر روی قفسه سینه و ریه‌های غواص یک اتمسفر (۱۴٫۷ پوند بر اینچ مربع) برای هر ۳۳ فوت (۱۰ متر) عمق افزوده می‌گردد. بنابر این فشار هوای تنفسی باید تقریباً با فشار محیط اطراف یکی بوده تا ریه‌ها بتوانند به استنشاق هوا بپردازند. به طور کلی تنفس از طریق یک لوله که سه فوت آن زیر آب است دشوار و یا غیرقابل انجام می‌شود.

اما امروزه با ارائه گاز تنفسی با فشار محیط اطراف توسط رگلاتورهای مدرن، غواص می‌تواند به طور طبیعی و عملاً بدون زحمت و بدون در نظر گرفتن عمق به تنفس طبیعی خود ادامه دهد.

نور در زیر آب

آب طیف قرمز نور را جذب و به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد، به همین ترتیب بر رنگ زرد و سبز تأثیر داشته و کمترین تأثیر جذب را بر رنگ آبی دارد

جدول جذب نور در آب

ارتباطات زیر آب

غواصان نمی‌توانند در زیر آب صحبت کنند مگر دارای ماسک تمام صورت مجهز به رادیو باشند.

اما غواصان می‌توانند ارتباط خود را با استفاده از علامت‌های دست برقرار سازند.

حرکت در زیر آب

غواصی در زیر آب با حرکت همراه است. برای این کار ابزاری نیاز است تا تحرک را بهبود بخشد. غواصان در زیر آب حرکت خود را توسط باله‌های غواصی و گاهی وسایل نقلیه پیشرانشی افزایش می‌دهند.

عکاسی زیر آب

عکاسی زیر آب، شاخه‌ای از عکاسی است که از آبزیان یا جاذبه‌های زیرآب عکسبرداری می‌شود.

کنترل حرکت برخلاف سطح زمین سوژه‌ها و عکاس همیشه در حال جنبش و حرکت‌اند.

انعکاس نور عامل دیگری است که تأثیر زیادی بر عکاسی زیر آب می‌گذارد.
عکاس، هر چقدر عمیق‌تر در عمق آب فرو رود به نور کمتری دسترسی خواهید داشت و رنگ قرمز در عکسها برجسته‌تر می‌شود.

سوژه‌ها در زیر آب بسیار کوچک‌تر از سطح زمین توسط دوربین ثبت می‌شوند. عکاسان آماتور همیشه از دیدن عکس ماهی بزرگی که در زیر آب عکسبرداری کرده‌اند متعجب می‌شوند.

کنترل شناوری در زیر آب

برای غواصی با خیال راحت، غواصان باید شناوری خودرا در آب کنترل نمایند. برای تنظیم شناوری، تجهیزاتی مانند وسیله کنترل شناوری سیستم‌های توزین غواصی، لباس غواصی (لباس‌های مرطوب، خشک یا نیمه خشک، که بسته به درجه حرارت آب استفاده می‌شود) را می‌توان مورد استفاده قرار داد. برای قرار گرفتن در عمقی ثابت غواص باید شناوری خنثی داشته باشد. این حالت مصرف گاز تنفسی را به حداقل می‌رساند.

فشار رو به پایین بر غواص برابر با وزن غواص و تجهیزات او منهای وزن و حجم مایعی است که او و تجهیزات او جابجا کرده‌است. در صورتی که نتیجه منفی باشد شناوری مثبت است و چنانچه نتیجه مثبت باشد غواص شناوری منفی دارد. شناور بودن هر جسم در آب نیز توسط چگالی آب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. چگالی آب شیرین حدود ۳ ٪ کمتر از آب شور است؛ بنابراین، غواصان که در آب شیرین شناوری (مثلاً یک دریاچه آب شیرین) شناوری خنثی دارند ممکن است در هنگام غواصی در آبهای شور (مناطق استوایی) شناوری مثبت داشته باشند.

لباس‌های غواصی از مواد قابل تراکمی ساخته شده‌است که حجم بدن را به هنگام پائین رفتن کاهش می‌دهد و دوباره بهنگام بال آمدن به حالت اولیه باز می‌گردد و باعث ایجاد تغییراتی در شناوری می‌شود. غواصی در محیط‌های مختلف نیز نیاز به تنظیم مقدار وزن برای دستیابی به خاصیت شناوری خنثی دارد. یک غواص می‌تواند هوا را به درون لباس‌های خشک تزریق نموده و به مقابله با فشار و اثر فشرده سازی آن بپردازد. در این حالت شناوری افزایش یافته و برای جبران شناوری نیاز به داشتن وزنه‌های بیشتری خواهد داشت. همچنین غواصان در غواصی با اسکوبای مدار باز، می‌توانند با تغییر در حجم ریه به تنظیم شناوری بپردازند.